Czasy dojrzałej kariery na rynku pracy. Rośnie aktywność zawodowa po 60 r.ż.

W ciągu ostatniego roku liczba osób powyżej 60. roku życia pracujących tymczasowo wzrosła o 25 proc. – wynika z danych Grupy Progres. Analizując dane według płci, kobiety po 60. roku życia znacznie częściej podejmują pracę tymczasową niż mężczyźni, stanowiąc 66 procent tej grupy. Widoczny wzrost aktywności zawodowej seniorów obserwowany jest od kilku lat. Trendy wskazują na zmianę podejścia do pracy osób w wieku emerytalnym, ale też samych przełożonych coraz chętniej przyjmujących do zespołu dojrzałych kandydatów.

Coraz więcej osób zbliżających się do emerytury ani myśli o odejściu z pracy. Wręcz przeciwnie, chcą ją kontynuować, odkładając moment przejścia na świadczenia ZUS na później lub zmniejszyć nieco swoją aktywność zawodową, godząc życie emeryta z pracą w określonej liczbie godzin. Dane z ekspertyzy Szkoły Głównej Handlowej (raport Ocena wpływu działań na rzecz przedłużenia kariery zawodowej i promowania pracy po przekroczeniu ustawowego wieku emerytalnego na skutek zmian wprowadzonych reformą podatkową polski ład – tzw. PIT-0 dla seniora) – dotyczące zatrudnienia wśród Polaków po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego – pokazują, że w 2023 r. aktywność zawodowa mężczyzn w wieku 60–64 lata wynosiła 62,1 procent, co jest wynikiem wyższym niż średnia dla krajów UE-27. Jednak w grupie mężczyzn w wieku 65–69 lat wskaźnik zatrudnienia spadł do 17,1 procent. W przypadku kobiet aktywność zawodowa w wieku 60–64 lat była znacznie niższa niż średnia unijna – 24,9 procent w Polsce wobec 44,6 procent w UE. Jednocześnie w obu grupach, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, osoby z wyższym wykształceniem dłużej pozostają aktywne zawodowo. W latach 2014–2023 wskaźnik zatrudnienia w Polsce wśród mężczyzn w wieku 60–64 lata wzrósł o 23,3 punkty procentowe, a w przypadku kobiet – o 9,4 punktu procentowego. W starszych grupach wiekowych, takich jak 65–69 lat, wzrost był mniejszy i wyniósł odpowiednio 2,6 punktów procentowych dla mężczyzn i 2,1 dla kobiet.

Co więcej, dane ZUS wskazują, że liczba pracujących emerytów systematycznie rośnie – w 2023 roku 854 tysiące osób z ustalonym prawem do emerytury podlegało ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innego niż bycie emerytem. Spośród nich 549,7 tysiąca podlegało również ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, co oznacza, że osiągały przychody z tytułu pracy na etacie, umów zlecenia lub prowadzenia działalności gospodarczej. Aż 96 procent pracujących seniorów to osoby, które przekroczyły ustawowy wiek emerytalny. Średni wiek tej grupy wynosi 67,3 lata – w przypadku mężczyzn jest to 68,9 lat, a kobiet 66,1 lat. Kobiety stanowią większość wśród pracujących seniorów – 57,8 procent – choć w województwie śląskim sytuacja wygląda odwrotnie, a mężczyźni dominują w tej grupie (54 procent).

– Nasze analizy, a także dynamiczny wzrost liczby osób pracujących i będących w wieku 60+ pokazują, że starsi pracownicy coraz częściej dostrzegają nie tylko ekonomiczne, ale też społeczne korzyści wynikające z pracy. To możliwość dalszego rozwoju, kontaktu z ludźmi i poczucia bycia potrzebnym, co przekłada się na ich dobrostan psychiczny – mówi Magda Dąbrowska, wiceprezeska Grupy Progres. – Nie zawsze jednak są w stanie nadal pracować na pełny etat, dlatego właśnie sektor pracy tymczasowej jest atrakcyjny dla seniorów dzięki elastycznym godzinom pracy i możliwościom krótkoterminowego zatrudnienia, co pozwala im łączyć aktywność zawodową z innymi obowiązkami lub zainteresowaniami. Firmy z kolei coraz częściej dostrzegają potencjał starszych pracowników wnoszących doświadczenie, rzetelność i lojalność oraz zupełnie nowe spojrzenie na kwestie, którymi żyje zespół – dodaje Magda Dąbrowska.

Z danych Grupy Progres, która przeanalizowała aktywność zawodową 17,5 tys. pracowników tymczasowych wynika, że grupa 60+ zwiększyła się w ciągu roku – (2023 – 2024) o 25 proc. Szczególnie wyraźny wzrost – 31 proc. – odnotowano w przypadku Polaków mających więcej niż 60 lat, w grupie cudzoziemców 60+ pracujących tymczasowo ten rodzaj zatrudnienia w 2024 r. podjęło o 19 proc. więcej osób niż w 2023 r.

Więcej niż zero

Istotnym czynnikiem, który wpłynął na wzrost zatrudnienia seniorów, jest tzw. ulga podatkowa PIT-0 dla seniora, wprowadzona w 2022 roku. Dzięki temu rozwiązaniu osoby, które osiągnęły wiek emerytalny i kontynuują pracę bez pobierania emerytury lub zawiesiły jej wypłatę, mogą korzystać z ulgi podatkowej do kwoty 85 528 zł rocznie. Jeśli do tej sumy doliczyć kwotę wolną od podatku, pracujący seniorzy mogą osiągnąć dochód do 115 528 zł rocznie bez obciążenia podatkowego. W 2023 roku z ulgi PIT-0 skorzystało ponad 142,5 tysiąca osób, co stanowi wzrost o ponad 16,5 tysiąca w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Większość beneficjentów ulgi to osoby zatrudnione na etacie, choć korzystają z niej również prowadzący działalność gospodarczą czy osoby na umowach zlecenia. Średnia kwota zwolnienia z podatku wyniosła w 2023 roku około 57 tysięcy złotych w przypadku pracowników etatowych, a 51 tysięcy złotych wśród osób samozatrudnionych (raport SGH).

Geograficznie, najwięcej pracujących emerytów mieszka w województwie mazowieckim (16,4 proc.) i śląskim (14,3 proc.), a najmniej w opolskim (2,2 proc.). Jak wynika z danych Grupy Progres kobiety po 60. roku życia znacznie częściej podejmują pracę tymczasową niż mężczyźni, stanowiąc 66 proc. tej grupy vs. 34 proc. panowie. Co więcej, według danych ZUS jedynie w województwie śląskim wśród pracujących emerytów przeważają mężczyźni – w tym regionie stanowią oni 54% tej grupy. Pracujący emeryci najczęściej podejmują zatrudnienie w sektorach takich jak opieka zdrowotna i pomoc społeczna, edukacja, przetwórstwo przemysłowe, usługi administracyjne oraz handel hurtowy i detaliczny.

– Dzięki instrumentom takim jak ulga PIT-0 oraz korzystnym zmianom na rynku pracy, coraz więcej osób decyduje się na kontynuowanie kariery zawodowej, co nie tylko zwiększa ich dochody, ale także wpływa na stabilność rynku pracy w Polsce – zaznacza Magda Dąbrowska, wiceprezeska Grupy Progres. I dodaje, że zatrudnianie seniorów wiąże się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak konieczność dostosowania stanowisk pracy do ich potrzeb zdrowotnych czy zapewnienia elastycznych godzin pracy. Ważne jest również odpowiednie podejście w zakresie szkoleń i technologii, które mogą być barierą dla starszych pracowników. Jednak przy dobrze zaplanowanych działaniach te wyzwania mogą być łatwo przezwyciężone, a korzyści z zatrudnienia seniorów zdecydowanie przeważają nad każdą ewentualną przeszkodą.