Prawo pracujących obcokrajowców do świętowania w Polsce

Według danych straży granicznej w 2022 r. do Polski wjechało w sumie 13 667 986 os. z ponad 67 krajów. Wielu cudzoziemców zostaje u nas na dłużej – rozpoczyna tu studia lub pracę i układa sobie życie, obchodzi też swoje święta religijne, które często spędza w pracy, mimo że zgodnie z prawem mają prawo do wolnego. Nie wezmą go jednak m.in. Ukraińcy, którzy za kilka dni będą obchodzić Wielkanoc. Tylko 8 proc. z nich, na ten czas planuje urlop.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce ustawowo wolnych od pracy jest 13 dni świątecznych. W 2023 r. trzy z nich przypadają na niedzielę i w zamian nie możemy liczyć na dodatkowy dzień wolny, bo przełożony ma obowiązek oddać go nam, jeśli święto przypada w każdym innym dniu niż niedziela. Dobra wiadomość jest taka, że przed nami jeszcze 9 dodatkowych dni, w których nie musimy iść do pracy. Co więcej, „stracimy” tylko jeden z nich, bo Zielone Świątki przypadają na niedzielę (28 maja), ale już w nadchodzącym miesiącu odpoczniemy 1 i 3 maja, a później w Boże Ciało – 8 czerwca.

Prawo do odpoczynku w czasie 13 wspomnianych dni mają także obcokrajowcy pracujący w Polsce. Jeśli wyznają oni inną wiarę niż katolicka, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Warunkiem jego udzielenia jest wniosek danej osoby, która powinna złożyć go przełożonemu co najmniej 7 dni przed danym świątecznym dniem. Jednocześnie nie później niż w terminie 3 dni przed czasem wolnym przełożony informuje pracownika o zasadach jego odpracowania. Wniosek składa się dla świąt „jednorazowych", występujących w określonym dniu w roku (jak np. katolicka Wielkanoc). Wnioski o ustalenie indywidualnego czasu pracy dotyczą świąt „regularnych", obchodzonych w konkretnym dniu tygodnia.

– Jeśli pracownik nie zdąży złożyć wniosku z siedmiodniowym wyprzedzeniem, pracodawca może – ale nie musi – udzielić dnia wolnego na przypadające święto w terminie zgodnym z obrządkiem wyznania pracownika – mówi Natalia Myskova, dyrektor ds. rekrutacji międzynarodowej w Grupie Progres. – Co ważne, przełożony nie ma prawa żądać od danej osoby, którą zatrudnił składania oświadczenia o wyznaniu – podkreśla ekspertka.

Kwietniowe święta obcokrajowcy spędzą w pracy

Kwiecień 2023 r. to miesiąc, w którym obywają się trzy ważne święta religijne – żydów, chrześcijan i muzułmanów. Polacy – w większości należący do kościoła katolickiego – Wielkanoc mają już za sobą. To święto już niebawem będą obchodzić Ukraińcy – prawosławna Niedziela Wielkanocna przypada bowiem na 16 kwietnia. Według naszych wschodnich sąsiadów, którzy stanowią najliczniejszą grupę obcokrajowców przyjeżdżających nad Wisłę (w 2022 r. granicę z naszym krajem przekroczyło w sumie 9 592 444 obywateli Ukrainy, dane: Straż Graniczna) i podejmujących tu pracę, religia nie koliduje z ich życiem zawodowym. Co więcej, wiara w znaczącym stopniu nie wpłynie na obecność w pracy w czasie świątecznym. Ukraińcy przygotowują się do niego, poszcząc przedtem 40 dni, a w Wielki Piątek nie powinni spożywać żadnych pokarmów i płynów. W Wielką Sobotę (15 kwietnia) w Cerkwi poświęcą pokarmy, wśród których znajdą się m.in. jajka, chleb, sól, wędlina, ser i pascha – symbol świąt i obowiązkowa pozycja na świątecznych stołach. W noc z Wielkiej Soboty na Niedzielę Wielkanocną wezmą udział w czuwaniu i Jutrzni paschalnej (nabożeństwo) zakończonej namaszczeniem wiernych. W tradycje Wielkanocy prawosławnej nie są wpisane baranki, zajączki czy kurczaczki – używa się ich raczej ze względu na komercjalizację tego święta. Inaczej jest z symbolami tych świąt – paschą, pisankami czy święceniem palmy głównie z gałązek wierzbowych udekorowanych wstążkami, która powinna być przechowywana w domu przez kolejny rok.

– Jeśli chodzi o znajomość zwyczajów religijnych i tradycji wielkanocnych Ukraińców, to Polacy mieszkający np. na Podlasiu, którzy nie są prawosławni czy osoby na co dzień pracujące ludźmi z Ukrainy na ogół wiedzą, jak wygląda Wielkanoc u kolegi ze Wschodu. Tu poziom świadomości zwyczajów jest największy. Jednak powszechnie nadal panuje przekonanie, że w związku z nadchodzącymi świętami Ukraińcy będą potrzebowali specjalnych dni wolnych. Jest wręcz przeciwnie, bo osoby mieszkające w Polsce te dni spędzą w pracy. Z naszych danych wynika, że z okazji świąt wolne weźmie jedynie 8 proc. cudzoziemców aktywnych zawodowo– mówi Natalia Myskova, dyrektor ds. rekrutacji międzynarodowej w Grupie Progres.  

Co 4 pracownik tymczasowy obchodzi Ramadan 

W ubiegłym roku granicę z naszym krajem (wg statystyk Straży Granicznej) przekroczyło ponad 13 mln osób, również z odległych kierunków. Największą liczbę przyjezdnych – zaraz po Ukraińcach – stanowią obywatele państw tj. Białoruś, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Izrael, Rosja, Gruzja, Indie, Turcja, Korea Południowa, Kanada, Mołdawia, Kazachstan, Armenia, Filipiny i Azerbejdżan. Co więcej – jak wynika z danych Grupy Progres – w naszym kraju tymczasowo pracuje ponad 50 narodowości. Wielkanocne badanie agencji wskazało, że obcokrajowcy aktywni zawodowo nad Wisłą i pochodzący z Azji, Afryki lub Ameryki Południowej, deklarują, że są katolikami (28 proc. badanych), muzułmanami (25 proc.), wyznawcy hinduizmu stanowią 17 proc., a protestanci – 11 proc. Najmniej pracujących w Polsce cudzoziemców z innego kontynentu przestrzega wiary prawosławnej (8 proc.) i buddyzmu (6 proc.), pozostali (ok. 5 proc.) nie określają, czy w coś wierzą.

Co 4 ankietowany biorący udział w badaniu Grupy Progres jest muzułmaninem, a katolicka Wielkanoc to dla wielu wyznawców islamu mieszkających nad Wisłą czas bez zmian. Osoby wyznające tę wiarę mają jednak inne obrządki i święta, które są dla nich ważne. Istnieją dwa główne: Ramadan oraz Wielkie Święta. Obchodzenie Ramadanu według badań zrealizowanych przez TGM Research w 2022 i 2023 roku wśród muzułmanów było szeroko rozpowszechnione. Średni odsetek osób stwierdzających, że obchodzą to święto wyniósł ponad 94 proc. wśród 18 badanych krajów i terytoriów.

W czasie trwającego 30 dni Ramadanu nie wolno jeść, pić czy palić papierosów od wschodu do zachodu słońca, należy też unikać złych uczynków tj. przeklinanie, plotkowanie czy kłamanie. W tym roku data Ramadanu przesunęła się o jeden dzień – zgodnie z decyzją duchownych rozpoczął się on w czwartek 23 marca i potrwa do 21 kwietnia. To czas, w którym mieszkający i pracujący w Polsce wyznawcy islamu najczęściej będą aktywni zawodowo. Tylko 8 proc. z nich deklaruje, że zamierza wziąć kilka dni wolnego. 

– Powszechnym przekonaniem, które obserwujemy w badanych firmach i wśród pracujących Polaków jest to, że osoby innej wiary z uwagi na obchodzone święta, będą potrzebowały dodatkowych dni wolnych czy specjalnych przerw w ciągu dnia pracy w związku z obrzędami religijnymi – zaznacza Natalia Myskova, dyrektor ds. rekrutacji międzynarodowej w Grupie Progres. – Tymczasem nie tylko z naszego doświadczenia, ale również z badania wynika, że 67 proc. ankietowanych z innych kontynentów na swoje święta nie chce brać dni wolnych, a 71 proc. przyjezdnych z Azji i Ameryki Płd. nie potrzebuje w tym czasie również specjalnych przerw w pracy. Mimo że np. mają prawo do dni wolnych, to z niego nie korzystają – dodaje ekspertka. 

Przepisami regulującymi m.in. prawo do wolnego w przypadku wiary innej niż katolicka jest art. 42 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Szczegółowo te kwestie reguluje Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z dnia 11.03.1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu zwolnień od pracy, lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy.