Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2024 roku na polskim rynku pracy tempo zatrudnienia wyhamowało. Liczba obsadzonych miejsc pracy spadła o 1,3% do 12,295 mln, a wolnych etatów było o 2,1 tys. mniej niż rok wcześniej. W I kwartale 2025 roku wolnych miejsc pracy było 101 tys. – o 11 tys. mniej niż w analogicznym kwartale 2024 r. i o 10 tys. więcej niż kwartał wcześniej. Choć przedsiębiorcy częściej niż rok wcześniej tworzyli nowe etaty, to równocześnie z rynku znikało więcej stanowisk. Jak wynika z badania Grupy Progres, zmniejszyła się też rotacja kadrowa – Polacy coraz rzadziej zmieniają pracę, a jeśli już, to znajdują ją często dzięki rekomendacjom i znajomościom – 36% badanych skorzystało z takich możliwości.  

Przeciętna liczba obsadzonych miejsc pracy w 2024 roku spadła do 12,295 mln, czyli o 1,3% mniej niż rok wcześniej, wynika z danych GUS. 72,9% wszystkich obsadzonych stanowisk znajdowało się w sektorze prywatnym (w 2023 r. – 73,7%). Zarejestrowano 107 tys. wolnych miejsc pracy – o 2,1 tys. mniej niż w poprzednim roku. Średnio w każdym kwartale 31,5 tys. podmiotów deklarowało zapotrzebowanie na nowych pracowników. Najwyższy wskaźnik wolnych miejsc pracy odnotowano w województwach dolnośląskim i stołecznym (po 1,07%), najniższy w świętokrzyskim (0,44%). Polska z wynikiem 0,9% znalazła się na 23. miejscu w UE, gdzie średni wskaźnik wyniósł 2,4%.

Wzrost tworzonych etatów i skala likwidacji

Nowych etatów przybywało, ale jednocześnie likwidowano te istniejące. W 2024 roku utworzono 465,1 tys. nowych miejsc pracy – o 6% więcej niż rok wcześniej. Najwięcej z nich powstało w handlu (90,1 tys.), przemyśle (75,9 tys.), budownictwie (62,4 tys.) i transporcie (39 tys.). Nowe etaty najczęściej tworzyły mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób, odpowiadające za 42,6% nowych stanowisk. Podmioty zatrudniające 50 osób i więcej stworzyły 29% wszystkich nowych miejsc pracy. Równocześnie zlikwidowano 259 tys. stanowisk – o 2,6% więcej niż w 2023 roku. Większość z nich dotyczyła sektora prywatnego (93,3%), a najwięcej likwidacji odnotowano w przemyśle (64,6 tys.) oraz handlu (49,4 tys.). Podmioty zatrudniające do 9 osób odpowiadały za 38,3% likwidacji, a firmy od 10 do 49 osób – za 31%.

– Na te wyniki wpływają przede wszystkim czynniki geopolityczne. Międzynarodowa niestabilność, w tym konflikty i napięcia gospodarcze, wyhamowują tempo rozwoju firm i skłonność do inwestowania w nowe etaty. Drugim istotnym aspektem jest rosnące wykorzystanie automatyzacji i sztucznej inteligencji, które zastępują część zadań wykonywanych wcześniej przez ludzi – uważa Cezary Maciołek, prezes Grupy Progres. – Jeśli chodzi o likwidację etatów i dominujący w tym obszarze sektor prywatny, to trzeba pamiętać, że firmy działają w świecie dużej zmienności – są wrażliwe na koniunkturę, łatwo się otwierają i równie szybko mogą znikać z rynku. Ich skala działalności, ograniczone zasoby finansowe i kadrowe oraz często brak zaplecza strategicznego powodują, że nawet niewielkie wahania koniunktury – takie jak wzrost kosztów zatrudnienia, spadek popytu czy zmiany regulacyjne – mogą wpływać na ich decyzje o zatrudnianiu lub redukcji etatów. Mniejsze przedsiębiorstwa łatwo się uruchamiają, często jako odpowiedź na lokalne potrzeby lub inicjatywy indywidualne, ale równie szybko mogą zakończyć działalność, jeśli warunki rynkowe przestaną sprzyjać. To właśnie w tym segmencie rynku obserwuje się największą rotację miejsc pracy – zarówno w zakresie ich tworzenia, jak i likwidacji – wyjaśnia Cezary Maciołek.

I kwartał 2025 – dalszy spadek dostępnych etatów

Dane GUS za I kwartał 2025 roku potwierdzają kontynuację trendu spadkowego. Na koniec tego okresu w Polsce zarejestrowano 101 tys. wolnych miejsc pracy, co oznacza wzrost o 11% względem końca IV kwartału 2024 r., ale spadek o 11 tys. w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej.  Najwyższy wskaźnik wolnych miejsc pracy odnotowano w regionie mazowieckim regionalnym (1,07%), a najniższy w świętokrzyskim (0,34%).

Najwięcej wolnych miejsc pracy wystąpiło w przetwórstwie przemysłowym (21,6 tys.), gdzie dominowały stanowiska dla robotników przemysłowych i rzemieślników (43,8%) oraz operatorów i monterów maszyn i urządzeń (22,9%). Podobna struktura wystąpiła w budownictwie, gdzie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy stanowili aż 72,3% wolnych miejsc pracy, a operatorzy i monterzy – 10,5%.

Zmniejszona rotacja i znaczenie znajomości

Z badania Grupy Progres wynika, że Polacy obserwują sytuację na rynku i coraz ostrożniej podchodzą do zmiany pracy. W obliczu spadku liczby etatów i ograniczonej liczby wolnych miejsc, pracownicy częściej decydują się na pozostanie w obecnym miejscu zatrudnienia. Aż 48% respondentów, którzy zmieniali pracodawcę, rozstało się z nim w dobrej atmosferze, 33% – neutralnie, a tylko 19% – w złej. Co więcej, 36% ankietowanych przyznało, że uzyskało nowe zatrudnienie dzięki kontaktom prywatnym, rekomendacjom lub znajomościom – to najwyższy wynik w historii badania. Dodatkowo, aż 31% pracowników uważa, że o zatrudnieniu w ich firmie decydują właśnie znajomości, a nie kwalifikacje czy formalne procedury rekrutacyjne.

Zwolnienia dotyczą 27% uczestników badania. Wśród nich 40% otrzymało wypowiedzenie z dnia na dzień, 21% zostało zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, a jedynie 4% otrzymało wsparcie przełożonego w poszukiwaniu nowej pracy.

Jednocześnie rośnie znaczenie kompetencji cyfrowych i technologicznych. Już co dziesiąte ogłoszenie o pracę zawiera bezpośrednie odniesienie do sztucznej inteligencji lub narzędzi takich jak ChatGPT. Poza sektorem IT, największy udział ogłoszeń wymagających znajomości nowych technologii odnotowano w inżynierii (19%), sprzedaży (15%), produkcji (14%) i budownictwie (13%). Pracodawcy coraz częściej oczekują nie tylko konkretnych umiejętności, ale także otwartości na innowacje i gotowości do nauki. Kompetencje technologiczne zaczynają być postrzegane jako element postawy zawodowej, a nie tylko jako techniczna specjalizacja.

Eksperci Grupy Progres prognozują, że w 2025 roku największy potencjał wzrostu zatrudnienia będą miały sektory związane z technologiami, automatyzacją, analizą danych, budownictwem oraz inżynierią. Rozwój zatrudnienia zależeć będzie jednak od inwestycji, dostępności kapitału oraz zdolności kandydatów do adaptacji w cyfrowym środowisku pracy.

***

Badanie Grupy Progres dot. zmiany pracy, rozstań z pracodawcą oraz metod poszukiwania pracy   przeprowadzono na reprezentatywnej grupie 1600 osób dorosłych, w wieku produkcyjnym, z różnych województw i branż. Struktura próby została dostosowana do demografii Polski pod względem: płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania (miasto/wieś). Badanie zostało przeprowadzone w okresie: maj–czerwiec 2025 r. metodą CAWI/CATI.