Dziś (27.11.2025) w Fabryce Norblina oficjalnie zainaugurowano współpracę trzech muzeów dokumentujących przemysłową historię warszawskiej Woli: Muzeum Fabryki Norblina, Stacji Muzeum oraz Muzeum Gazowni Warszawskiej. Wspólna inicjatywa pod patronatem Burmistrza Dzielnicy Wola ma na celu popularyzację dziedzictwa industrialnego tej części miasta i stworzenie nowej, atrakcyjnej propozycji dla mieszkańców Warszawy oraz turystów. Wydarzeniu towarzyszyło również uroczyste odsłonięcie muralu „Wola Fabr.” autorstwa Jarosława Zuzgi oraz wernisaż fotografii „Wolskie Kontrasty” Aleksandra Małachowskiego, znanego jako Hashtagalek.

„Fabryka Norblina jest żywym przykładem tego, jak można zachować przemysłowe dziedzictwo i nadać mu nowe życie. Od początku traktowaliśmy historię tego miejsca jako integralną część jego tożsamości. Wiedzieliśmy, że chcemy ją chronić, pokazywać i opowiadać – nie tylko wewnątrz naszego kompleksu, lecz także w szerszym kontekście Woli. Ta dzielnica przez dziesięciolecia była fabrycznymi peryferiami Warszawy, dziś znajduje się w samym centrum dynamicznie rozwijającego się miasta. Tym bardziej chcemy, by jej przemysłowe korzenie były widoczne i obecne także w tym nowym, współczesnym kontekście. Cieszę się, że dzięki współpracy z Urzędem Woli i muzeami ta pamięć zaczyna przenikać dalej, łącząc różne jej zakątki i przypominając o niezwykłym, przemysłowym dziedzictwie” – informuje Kinga Nowakowska, członkini zarządu w Grupie Capital Park, będącej właścicielem Fabryki Norblina i Muzeum Fabryki Norblina.

Pierwszym efektem wspólnych działań będzie dostępny od 1 grudnia br. wspólny bilet, dzięki któremu w ciągu 30 dni od zakupu wejściówki w jednej instytucji zwiedzający otrzymają 50% zniżki na wstęp do dwóch pozostałych placówek. Rozwiązanie to ma zachęcić do odwiedzania muzeów w krótkim odstępie czasu i poznawania przemysłowej przeszłości Woli w sposób kompleksowy. Kolejnym krokiem – który oficjalnie zapowiedziano dziś podczas wydarzenia – jest projekt Szlaku Fabrycznego Warszawskiej Woli, którego start zaplanowano na wiosnę 2026 r.

„Wola od zawsze była miejscem, w którym historia i nowoczesność przenikają się w wyjątkowy sposób. Dziedzictwo przemysłowe tej dzielnicy to ogromna wartość, którą chcemy chronić i pokazywać kolejnym pokoleniom. Dlatego z przyjemnością objąłem patronatem mural upamiętniający tą przemysłową historię, współpracę trzech wolskich muzeów oraz ich prace nad Szlakiem Fabrycznym Warszawskiej Woli. To projekt, który pozwoli odkrywać na nowo niezwykłą opowieść o przeszłości naszej dzielnicy” – Krzysztof Strzałkowski, Burmistrz Dzielnicy Wola.

Będzie to blisko trzygodzinny spacer prowadzony przez przewodnika-koordynatora, łączący zwiedzanie trzech muzeów z opowieścią o zachowanych reliktach przemysłowych dzielnicy. Trasa obejmie m.in. zwiedzanie Stacji Muzeum, spacer do Muzeum Gazowni Warszawskiej ze wskazaniem historycznych ostańców przemysłowych (m.in. dawnych zakładów farmaceutycznych Polfa), przejazd tramwajowy i spacer m.in. obok terenów dawnego Kasprzaka czy elektrowni tramwajowej, w której dziś mieści się Muzeum Powstania Warszawskiego. Zwieńczeniem wycieczki będzie zwiedzanie Muzeum Fabryki Norblina, które upamiętnia historię jednego z największych przedsiębiorstw metalurgicznych dawnego Królestwa Polskiego, które międzynarodową sławę zyskało dzięki produkcji posrebrzanych platerów.

„Pomysł na taką inicjatywę powstał już jakiś czas temu dzięki naszej współpracy podczas Nocy Muzeów. Wspólne zwiedzanie naszych placówek podczas tego wydarzenia i zainteresowanie historią przemysłowej Woli skłoniło nas do stworzenia produktu turystycznego, z którego będzie można korzystać na stałe. Szlak odtworzy dawną, fabryczną mapę Woli i pozwoli zrozumieć znaczenie tej dzielnicy jako jednego z najważniejszych ośrodków przemysłowych w historii Warszawy” – mówi Artur Setniewski, dyrektor Muzeum Fabryki Norblina.

Odsłonięcie muralu – symbol pamięci o przemysłowej Woli

Jednym z ważnych punktów dzisiejszego wydarzenia było uroczyste odsłonięcie muralu autorstwa Jarosława Zuzgi – grafika, fotografa, varsavianisty, autora książki „Wola. Ludzie i historie”, twórcy bloga „Okno na Warszawę”. Jego projekt upamiętnia wielopokoleniową historię fabryk i ich pracowników – ludzi, którzy tworzyli potęgę przemysłową Woli od XIX wieku aż po lata powojenne. Kompozycja przedstawia wybrane historyczne logotypy i znaki firmowe wybranych, najważniejszych fabryk, które niegdyś działały na terenie warszawskiej Woli – od dużych zakładów po mniejsze manufaktury. Elementy graficzne wpisane zostały w kontur współczesnej dzielnicy, tworząc swoistą mapę jej przemysłowego DNA. Mural o powierzchni 33,5 mkw. powstał na wschodniej elewacji jednego z zabytkowych budynków dawnych zakładów Norblina na jego północnym odcinku, od strony ulicy Żelaznej. Budynek z lat 20. - 30. XX wieku do końca funkcjonowania fabryki (1981 r.) pełnił funkcję Namiarowni. Za realizację muralu odpowiada warszawska pracownia IDEAMO, specjalizująca się w projektach muralowych o charakterze artystycznym i kulturotwórczym.

Wernisaż “Wolskie Kontrasty” Hashtagalka

Finałem wydarzenia był wernisaż wystawy 21 zdjęć Aleksandra Małachowskiego pt. “Wolskie Kontrasty”. Fotograf od lat dokumentuje zmieniające się oblicze Warszawy, a Wola była pierwszym obszarem, który eksplorował fotograficznie. W swoich pracach uchwycił zestawienie fabrycznej przeszłości dzielnicy z jej nowoczesną, dynamiczną architekturą XXI wieku. Wystawę będzie można oglądać bezpłatnie do 7 stycznia 2026 r. w Fabryce Norblina w budynku Plater na poziomie +1.

„Wola. To właśnie tę dzielnicę jako pierwszą zacząłem eksplorować ponad 10 lat temu przemierzając ulice ze smartfonem w ręku i szukając swojego stylu. Szybko wtedy odkryłem, że Wola jest pełna kontrastów, wieżowców, biurowców i, jednocześnie, zabytkowych zabudowań. Zacząłem dokumentować te przeróżne warstwy miasta pokazując jak ze sobą kontrastują. A może wzajemnie się uzupełniają?” - Aleksander Małachowski (Hashtagalek) - fotograf architektury, magister sztuki, współtwórca kompleksowego kursu fotografii ProjektFotografia.pl.